Het Verenigd Koninkrijk voorspelt dat hun landbouwterreinen over 60 jaar onvruchtbaar zullen zijn. Roofbouw doet de vruchtbare aarde jaar na jaar krimpen. Hoeveel jaar heeft België nog?
De meeste crisissen komen niet onaangekondigd. De Ierse aardappelplaag of de Dust Bowl in de VS kwamen niet plots, de knipperlichten branden al jaren. Ook in de Belgische landbouw: droogtes, slinkende grondwaterreserves en stormen die vruchtbare aarde wegwaaien of -spoelen. Toch gebeurt er weinig. Als onze oogsten massaal mislukken, wat gaan we eten? Onze smartphone? Ons gazon?
In onze symptoombestrijdingsmaatschappij denken we dat wind, extreme regen, droogte en plagen de grootste vijanden zijn van de landbouw. Nonsens. De grootste vijand van de landbouw is een ongezonde bodem. Als de bodem gezond is, ben je weerbaarder tegen bovengenoemde problemen. Momenteel doen we aan roofbouw. Ten hoogste houden we onze bodem in een status quo.
Boeren die hun vruchtbare bodem opbouwen zijn in de minderheid. Per jaar verdwijnt er gemiddeld 7 à 10 ton vruchtbare aarde per hectare. We moeten dringend het gehalte aan organische stof in onze bodem verhogen. Die zorgt ervoor dat de bodem verandert in een spons. Hierdoor kan water beter infiltreren en ook vastgehouden worden. Boeren die dit weten kunnen een hele zomer zonder beregening hun gewassen telen. Wanneer je een sponsbodem hebt kan de regen of de wind de bodem veel minder snel doen verdwijnen, alle bodemdeeltjes zijn immers gebonden aan elkaar.
Organische stof bestaat voornamelijk uit koolstofverbindingen. Hoe meer koolstof in de bodem, hoe minder CO2 in de lucht. Doordat we onrespectvol omspringen met de bodem en hem te veel ploegen of berijden met de tractor, verdwijnt koolstof uit de bodem en komt het in de atmosfeer terecht. Laten we een landbouw creëren die koolstof opslaat in plaats van ze verspilt.
WIE LOST DIT OP?
Wie moet dit oplossen? De boer, het landbouwbeleid, de consument, de industrie? De verantwoordelijkheid ligt bij iedereen. We zitten vast in een vicieuze cirkel. Boeren staan onder druk door schulden. De industrie zet boeren onder druk om hun bodem op te offeren om op korte termijn winst te halen. Consumenten worden verleid door goedkoop voedsel en het beleid kan een pak ambitieuzer.
Het is goedkoper om je boot te pantseren dan om het gat te dichten van een zinkend schip. Als men in 2020 geen ambitieus landbouwplan opstelt, begaat men een van de grootste fouten in de geschiedenis van ons land.
We moeten onze velden weer omringen met haagkanten die dienen als windscherm, als producent van organische stof en als habitat voor biodiversiteit. De ploeg is een van de dodelijkste uitvindingen voor de bodem en moeten we dringend uitfaseren: niet-kerende bodembewerking werkt uitstekend. Het is wijzer om deel van onze bulkvoeding van bomen halen in plaats van eenjarige gewassen, bomen zijn immers onze grootste bondgenoten tijdens de klimaatverandering. Ook verkleinen we best de veestapel.
Een goed plan heeft meetbare doelen. Tegen 2030 moet het gehalte aan organische stof drastisch stijgen, anders zijn onze oogsten geteld.
